Nowy rok, nowy krok… ku zmianie

Średnio tylko połowa z nas jest zadowolona ze swojego życia, druga zapewne potrzebuje życiowej zmiany.

Zadowolenie Polaków w różnych obszarach życia wynosi między 36-78%[1]. Wynika z tego, że połowa z nas powinna zmienić swoje życie na lepsze. Niestety. Z Nowym Rokiem zmiany podejmą tylko nieliczni. Dlaczego?

Nie zmieniając niczego, nic się nie zmieni – Tonny Robbins

Mimo, że zmiany są nieodłączną częścią funkcjonowania człowieka, ludzie z natury nie lubią zmian. Reakcja na zmianę zwykle jest obronna i skutkuje wzmożonym stresem, niepewnością, zaburzeniem poczucia bezpieczeństwa. Każda zmiana, czy to w życiu prywatnym, czy zawodowym, jest wyjściem poza bezpieczną strefę komfortu, skutkującym dezorganizacją naszej codzienności. Dobre informacje są takie, że strach i niepewność mają charakter tymczasowy i z czasem ustępują miejsca nowemu, lepszemu życiu. Czy warto więc wprowadzić zmianę w życiu? Na pewno warto o niej porozmawiać zwłaszcza przed nadchodzącym nowym rokiem.

Czym jest zmiana?

Zmiana to odejście od starego, znanego nam, lecz nie funkcjonującego schematu działania, na rzecz wdrożenia nowego modelu postępowania. Zmiana może być radykalna lub mała. Może być taka, jakiej chcemy, lub której nie chcemy, o której marzymy, lub której boimy się. Mogą być też nagłe zmiany, które trzeba oswoić, zaakceptować. Jednak każda z nich związana jest z całą gamą emocji, a najmocniej ze stresem i poczuciem niepewności, które proces zmiany potrafią skutecznie odraczać lub całkowicie uniemożliwiać.

Więcej niż połowa Polaków nie jest zadowolona z przebiegu pracy zawodowej i możliwości realizacji planów na przyszłość (Badanie CBOS, 2021r.). Dane te pozwalają przypuszczać, że każdego dnia ktoś myśli o zmianie czegoś w swoim życiu. Zmiana może dotyczyć różnych obszarów życia: pracy, związku, przeprowadzki do innego miasta, naprawy relacji w rodzinie. Zmiana nie koniecznie musi być wielka. Może dotyczyć np. codziennych małych nawyków, które długofalowo wpływają na nas niszcząco, np. wejścia na zdrową ścieżkę życia, rzucenie palenia, redukcja otyłości, przywrócenie sprawności przez sport, postawienie granic w relacjach z bliskimi. Niestety świadomość tego, co w życiu przeszkadza, nie prowadzi jeszcze do podjęcia zmiany. Ludzie zwykle chcą coś zmienić, ale zupełnie nie wiedzą jak tę zmianę zrealizować i czy zmiana jest w ogóle możliwa.

Arteterapia z pomocą w procesie zmiany

Każdą zmianę poprzedza decyzja o zmianie. Arteterapia pomaga ją podjąć, następnie zbudować gotowość na zmianę. Z pomocą przychodzą tu techniki kreatywne: rysunku, malowania, kolorowania, rzeźby, także ruch, muzyka i taniec. Techniki te są metaforą do rozmowy i umożliwiają przyjrzenie się własnym emocjom, np. w przypadku rysunku – poprzez formę wizualną. Działania twórcze pomagają wyjść z impasu. Pod okiem arteterapeuty osoba tworzy i odzwierciedla samą siebie. Niczym w lustrze przygląda się swoim mechanizmom działania, myślom, oczekiwaniom, marzeniom i tęsknotom. To, co tworzy równocześnie omawia z terapeutą, który jest moderatorem indywidulanej ścieżki zmiany, na końcu której znajduje się upragniony cel. Nie trzeba mieć zdolności artystycznych, ponieważ najważniejsza jest diagnoza stanu emocjonalnego i znalezienie rozwiązania danego problemu.

Warsztaty z elementami arteterapii znajdują coraz większe zainteresowanie za sprawą ich potwierdzonej skuteczności. Łatwiej jest rozmawiać o czymś, co się samemu stworzy, co się widzi, niż o czymś co znajduje się tylko w przestrzeni naszych myśli i wyobraźni. Praca twórcza daje przestrzeń do rozmów i refleksji, ułatwia poznanie własnych możliwości i naturalnych kierunków działania. Kiedy ktoś tworzy, podświadomie tworzy w oparciu o swoje myśli, o swoje mechanizmy działania i szuka naturalnych dla siebie rozwiązań. – Anna Sikorska, arteterapeutka, szkoleniowiec, autorka rozwojowego programu dla kobiet “Na Nowo” opartego o techniki arteterapii oraz organizatorka szkoleń Akademii Arteterapii i założycielka SensArte – Centrum Arteterapii w Warszawie.

Współczesny świat a potrzeba zmiany

Świat, w którym żyjemy rodzi potrzebę zmiany na poziomie jednostki. Dzięki tworzeniu sztuki lub samej jej kontemplacji odbudowujemy siły psychiczne, których bardzo nam potrzeba w dobie pandemii. Terapia sztuką umożliwia odkrywanie siebie w sposób piękny, twórczy. Kontakt ze sztuką wspiera naturalną empatię i wrażliwość oraz otwiera ludzi na relacje. Jest dziś czymś nowym, świeżym powiewem koloru, radości i spokoju w kontraście do szarości, napięcia i pędu współczesnego świata.

Coraz częściej ludzie szukają dla siebie ratunku. Izolacja, ograniczenia, konflikty społeczne i polityczne – wszystko to wpływa destrukcyjnie na psychikę człowieka. Obserwujemy efekty pandemii objawiające się np. uzależnieniami od mediów społecznościowych, gier komputerowych, a także platform streamingowych. Tak zwane zanieczyszczenia technologiczne oraz długotrwała bierność, w jakiej konsumujemy nowe media przekładają się na odczuwanie życiowej stagnacji, pogorszenie parametrów zdrowotnych i ogólnie jakości życia. Arteterapia pomaga wprowadzić zmianę także w tym obszarze życia, stając się drogą powrotu do „normalności”, której brak może nam doskwierać. – dodaje Anna Sikorska.

Za drzwiami gabinetu

Najczęstszym powodem odraczania zmiany jest lęk przed zmianą. Arteterapeuta podczas sesji weryfikuje doświadczenia z domu rodzinnego i różnych etapów życia, które ukształtowały przekonania danej osoby, a które poza jego świadomością zaprogramowały dalsze działania, decyzje, wybory, sposoby funkcjonowania, stając się jednocześnie bagażem na całe życie. Osoba w procesie arteterapii otrzymuje wsparcie w uświadomieniu sobie przyczyn własnych ograniczeń. Otrzymuje narzędzia pomagające mu wyjść ze stanu przeciążenia i zapętlenia w nadmiarze odpowiedzialności i powinności. Sztuka jest tu trampoliną do wprowadzania zmian.

10 zalet terapii sztuką w procesie zmiany

Prowokuje głęboką refleksję nad obszarem zmiany.
Kształtuje gotowość do zmiany.
Wspomaga procesy zmian osobistych.
Motywuje do tworzenia, kształcenia się, rozwijania się w danych obszarze życia.
Uruchamia kreatywność, często wydobywając jej uśpiony potencjał.
Wzmacnia poczucie własnej wartości, potrzebnej w procesie zmiany.
Ukazuje możliwości asertywnej komunikacji.
Buduje odwagę do pracy nad sposobem wyrażania własnych poglądów.
Kształtuje empatię i daje swobodę w wyrażeniu własnych potrzeb w życiu osobistym, towarzyskim, zawodowym.
Odznacza się wysokim stopniem wycieszenia, relaksu, oderwania od problemów dnia codziennego.

Arteterpaia pozwala poznać mechanizmy radzenia sobie w trudnych sytuacjach i odnaleźć najlepszy dla siebie – bo własny – sposób radzenia sobie ze zmianą. Efektem „ubocznym” jest odnowa sił psychologicznych i poprawa skuteczności w działaniu w życiu prywatnym i zawodowym. Przy okazji końcówki starego roku dobrze jest pomyśleć o stworzeniu obrazu, który mógłby stać się miejscem przelania wszystkich traum, smutków i lęków. Warto przeżyć tzw. „katharsis”, zrzucić trudne emocje na kark płótna, które przyjmie wszystko, i tym samym dać sobie szansę na zmianę w nadchodzącym Nowym Roku 2022.

Anna Sikorska

Założycielka i inspiratorka SensArte, dyplomowana arteterapeutka z wieloletnim stażem i doświadczeniem, muzyk, obecnie w trakcie Całościowego Szkolenia Systemowo – Psychodynamicznego w Krakowie. Propagatorka poszerzania świadomości na temat holistycznego dbania o zdrowie psychiczne i fizyczne człowieka. Współpracowała z Mazowieckim Specjalistycznym Centrum Zdrowia im. Jana Mazurkiewicza w Pruszkowie jako arteterapeuta i koordynator do spraw terapii zajęciowej, prowadziła zajęcia z arteterapii w ramach studiów podyplomowych z arteterapii w Instytucie Edukacji Artystycznej Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Stale współpracuje z Mazowieckim Centrum Neuropsychiatrii w Zagórzu przy projektach szkoleniowych i profilaktyki zdrowia psychicznego oraz z placówkami zdrowia psychicznego dla dzieci i dorosłych w Warszawie i Łomiankach. W SensArte – Centrum Arteterapii koordynuje pracę arteterapeutów, organizuje i realizuje szkolenia, prowadzi warsztaty i sesje arteterapii grupowe i indywidualne. Specjalizuje się w tematyce radzenia sobie ze stresem, komunikacji i poczucia własnej wartości. Wspiera osoby w procesie zmiany, doświadczające kryzysu psychicznego i chcące poradzić sobie z długotrwale utrzymującym się stresem. Więcej informacji na www.annasikorska.pl oraz www.sensarte.pl

[1] badania CBOS „Samopoczucie Polaków w roku 2020”, styczeń 2021 Komunikat CBOS